lunedì 11 gennaio 2021

Tzì Orcu de Gaspare Mele

 


 

Pro pitzinnos

 

Tziu Orcu fit un omine malu e bile. Fachiat a timere solu a lu lumenare. Sos pitzinnos lu pensain de cada manera: che unu dialu chin sos corros, mesu animale e mesu omine, che una pentuma ispantosa. Nemos l'haiat bidu ma de securu tottu lu timiant e si sos mannos minettaian de lu mutire, tando sos minores si fachiant timorosos che anzoneddos e recuiant a su securu.

Haiat tres fizas. Totas tres Maria: Maria 'e su sole, Maria de sos bentos e Maria Cocoroddi, malas nessi cantu su babbu e lezzas de no poder baidare.

Tantos annos fachet haiant fattu dimora in Oroteddi, in Ninillia, ue b'haiat una bella 'ena de abba cristallina. Bi cunduiat tottu sa idda a picare abba pro viere, pro abbare sos animales e pro tottu sas fainas.

Tzi Orcu fit malinnu e prepotente e peri zelosu de sa pache e de su cuntentu de sa zente e gai una die, pretendende dirittos chi no haiat s'est fattu mere de sa funtana e a poderìu hat impostu a tottu de pacare una gabella pro s'abba.

Sa zente hat protestadu e hat minettadu puru ma tzi Orcu, imbetzes de cambiare, hat peoradu sas cosas. Hat ordinadu a sas fizas de facher pacare atteras tassas.

A sa prima l'hat dadu in possessu su "Varmentarzu" a poi de che l'haer furadu a sas massajas; a sa secunda l'hat fatta mere de sos bentos lassandeli sa libertade de los suliertare a piachere suo; a sa e tres l'hat fatta mere de su sole chin s'arroganza de lu cucuzare o liberare a crapitzu suo.

E gai Maria Cocoroddi hat comintzadu a isfruttare sas massajas cando cochiant. Essende mere de su Varmentarzu lu imprestaiat pro ammadricare sa farina e pretendiat sa decuma pro cada cota de pane.

Maria 'e sos bentos ispozaiat sos massajos pretendende una parte manna de s'incunza. Lis daiat bentu friscu in beranu pro ingranire sos tricos e in s'arzola pro 'entulare ma a condissiones disumanas.

Maria 'e su sole pro una ocrada e unu raju de sole pretendiat dae pastores e massajos sa lassa de fruttu sia de animales sia de terra.

Sa zente gai s'est accattada male: ammiserada, isfruttada e chena poder mancu murrunzare ca sa prepotenzia e sos abusos l'haiant avilida de su tottu.

Ma una die in Oroteddi s'est presentada una femina ennida dae fora e bestida in tristos pannos. Sisida e bisonzosa de tottu andat a domo de sas tres Marias a pedire pro su bisonzu suo e de sa zente unu bicculu de Varmentazu, unu pacu de 'entu pro s'arzola, e unu pacu de sole pro su tempus malu. Sas tres sorres imbetzes de ascurtare sa femina e de li dare contu, trattandela che malassortada che la catzant nandeli chi pro issa no b'haiat nudda e ridende malinnas a iscarcalliu paris chin su babbu issoro che li serrant sa janna in cara.

A poi de unu pacu cudda femina torrat a chircare sas fizas de tzì Orcu. Li abberit Maria Cocoroddi chin su Varmentarzu in manos:

"Torra tue?- li narat - 'essi deretta! Pro te no b'hat nudda!"

Sa femina mancu rispondet ma a s'improvisu, comente unu meraculu petzi la ides mudandesi in una bella sennora, prena de luche e bestida chin pannos dechidos.

Narant chi fit Nostra Sennora.

Abbaidat su Varmentarzu e lu trasformat in preda de granitu imbolandebichelu a supra de Monte Nasudu paris chin sa mere.

In su mentres accudit Maria de sos bentos chi abbochinat:

"ite b'hat? E tue chie ses?"

Sa femina no rispondet nudda ma chin 'una entulada de alinu che isperdet a Maria a fiancos de su monte lassandebi solu s'ormina.

Matessi sorte toccat a Maria de su sole cando sa sennora idendela,chena narrer nudda, che la imbolat in mesu sas roccas de Orgosì cundennandela pro semper a biver in sas concas e calaudas umidas e iscurosas.

A sa fine, iscretidu pro sas fizas essit, a campu peri tzì Orcu chi a sa bisonzosa no haiat dadu mancu unu thicu de abba. Idende sa Sennora,gai luminosa e potente, no li essit mancu piulu e custa, ausande unu raju de luche, iscudet una preduschedda contra a una rocca de Canarzos e paris chin s'schinzidda bi essit bundante unu zampillu de aba cristallina. Chin su matessi raju de luche cambiat a tzi Orcu in unu rospo lezzu cundennandelu a biver in mesu su ludru.

Cussa femina, chissai chie fit! Fortzis, narant: Nostra Sennora. Si ch'est andada lassande Oroteddi in sa tranquillidade e in pache chin tottu, libera dae inzustissia e dae miseria.

S'abba, su entu e su sole fint torra amicos de sa povera zente.

 

 

https://www.luigiladu.it/contos/tz%EC_orcu.htm

Nessun commento:

Posta un commento