martedì 17 marzo 2015

Nuraghe Arvu


de Gonario Carta Brocca


In sa mesania de Sardigna, serràda a Oriente dae su monte Taccallài e in ue morit sole dae su monte Dolovèrre be fit sa badde de Funtana Manna. In sas campuras bassas, s’orzu e su trigu ingranian, dande a sos abitadores de cussu logu mares brundos de ispigas chi si zirain in incunzas de pane e de gosu.
In sas trempas de sos duos montes, sas cannas de cannonau e sindidanu, si pesain artas e birdes a su chelu, mudande Taccallài e Dolovèrre chin d-una leste de pampinos nuscosos.
In sas chimas de sos montes, ue sas predas non permittian nen binzas nen laore, sos pastores aian fattu sos cuiles e sas mandras, ue sas crapas recuian pustis de sa runda issoro in chirca de chessa, lidone, aliderru, e fozigheddas moddes de rù e de teti chi daian su latte prus saporidu de tottu cussas zuras.
A mesu trettu de Funtana manna be fit sa bidda de Nuraghe Arvu, ue bivian ditzosos
sos abitadores suos chi aian bundassia de trigu, de binu e de casu chi bendian peri a sas
atteras biddas propeànas.
Non s’ischit cando nen comente, una nue iscura e menettosa aiat carrarzadu s’ortale birde de Funtana Manna zirandelu in logu de patimentu.
Sos pastores aian lassadu sos cuiles in abbandonu, sos massajos no arain prus sa terra e sos binzateris non faghian prus binu. Casu, pane e binu benian come dae atterue.
Sa zente de Nuraghe Arvu pariat comente chi esseret irraighinada. Non poniat afficcu a nudda e nudda pariat chi aeret prus valore.
In d-una de custa familias perdidas in sa vida, fit naschidu Juanneddu chi, però, aende babbu e mamma chi creian d'essere modernos, benia jamadu Jonny.
Juanneddu-Jonny, fit fizu de sos tempos suos ...
Sa mamma e su babbu s’aian partidu su cumone e donniunu biviat in domo sua chin D’una cumpanza e unu cumpanzu nou. Su poveru Juanneddu beniat tramudadu dae s’unu logu a s’àtteru comente chi esseret unu de sos tantos ozettos chi sa moda de sos tempos noos aiat impostu a sos abitadores de Nuraghe Arvu, inue sentidos comente istima, orgogliu, dinnidade, benian cattigados a soddu su corfu ...
Juanneddu non narait nudda ma non be resessiat a atzettare custa realidade in ue sos fizos parian prus che àtteru fastizos. Imbetzes de andare a iscola, Juanneddu, unu bellu manzanu, chin sa bussedda in coddos fit antiadu a sas trempas abbandonadas de Taccallài, in artu, sempere prus in artu intas a cando fit arribadu a su cuile in ue su Mannoi aiat campadu chin dinnidade sa familia sua de deghe fizos.
Su cuile fit abbandonadu. Juanneddu si fit setzidu sonniande chi carchi cosa falaret dae chelu o bessiret dae fundu ‘e terra. Su pitzinnu non fit chircande unu siddadu de oro, ne unu telefoneddu o una “playstation”; si fit istadu cuntentadu de un’abratzu forte e amorosu de sa mamma e de su babbu.

In s’attera banda de Funtana Manna, Juanneddu aiat bidu un'isteddu ruju e lugorosu chi pariat accurtziandesi accurtziandesi chin d-una lestresa mai bista mancu in sos cartones de sos super eroes chi babbu e mamma li faghian bidere cando lu cherian fagher istare mutzu e bonu.
S’isteddu, lestru che unu coete, fit coladu chin d-una mùida fine in sa chima prus arta de Taccallài, aiat fattu s’inghiru e si fit setzidu che ae de lugore a pagos metros dae ue fit Juanneddu. Non fit un’ae, non fit unu "discu volante" pariat prus a prestu un’ispada lughente manna cantu un’elefante.
In sa ‘entre de s’animale de lughe s’aiat apertu una janna e b’aiat bessidu una criaturedda arta unu pramu e mesu, chi assimizait meda a unu lepore grogu e biaittu chin
fruncu porchinu e manos d’erittu. Sa criatura non pariat una jana, ne un’ispiritu ‘e sa terra e nemancu unu martzianu.
S’istranzittu aiat porridu a Juanneddu unu tziullette e fit isparidu in sa ‘entre de s’ispada lughente chi fit torrada a essere unu de sos tantos isteddos de su chelu. Su lepore grogu e biaittu no aiat nadu nudda, eppuru in conca de su pitzinnu ballain sas paraulas: “Custu est s’ozettu chi ti servit, custu est s’ozettu chi ti servit...”.
Torradu a bidda, Juanneddu no aiat contadu a nemos de sa tugada sua. Sa mamma, affainada che a sempere non si fit abizada de nudda. Serradu in s’aposenteddu suu, su pitzinnu istudiait dae donnia banda su tziullette, proait a lu toccare, ma nudda ... Tando, pessande chi be cherreret prus alinu, aiat suladu chin tottu su coro e, un’arcu ‘e chelu ‘e
milli colores aiat alluttu sas arturas de Nuraghe Arvu. S’arcu ‘e chelu però, iscoitzait che coa mutza de tilichetta, atzottande su chelu e sa terra; a donnia irfoettada, una truma manna de colores si perdian in sas aeras iscuras.
“No est custu! ... No est custu! ...”, aiat nadu tra issu Juanneddu, torrandeche a prumones s’aera de su tziullette; sa notte fit torrada pàsida che a prima. Su Pitzinnu no aiat cumpresu si su tziullette fit unu traste mazicu o digitale, ma carchi cosa de ispantosu fit de siguru.
Torrat a sulare e sos isteddos si ponen a ballare inghirande intundu a sa luna che ammacchiados. Un’attera sulada e sas vitturas de Nuraghe Arvu si ziran tottu in puddas biancas chi sos meres chircain debadas de tzappare. Tando fit toccadu a sas paraulas chi andain dae s’una ‘ucca a s’àttera e dae uriga in uriga contande a tottu sos secretos de tottu.
A sa ‘e chimbe ‘ortas, sas domos de Nuraghe Arvu si fin ziradas in mattas de tiria chi punghian chene piedade sos abitadores issoro, sos televisores si fin fattos colovros chi catzain fogu e telefoneddos e ipad si fin zirados in tuturreris chi mossian sos malabenturados meres. “Mancu custu” aiat nadu Juanneddu, torrandeche s’aera a inue fit bessida.
Sa ‘e ses bortas sos rellozos aia n cumentzadu a zirare a s’imbesse, arveschende a su sero e iscurigande a manzanu. Arvores e erva, pesain sas raighinas a s’aera e sas chimas a fundu ‘e terra.
“Nono... nono... nono ... “, aiat nadu Juanneddu cumentzande a dubitare chi su tziullette poderet servire a carchi cosa de bonu.

In cussu mementu fit intrada sa mamma e l’aiat ghettadu pagas boghes ca che fit tardu e depiat solu dromire. Su pitzinnu, chin sa cara illughidada dae un’idea apenas naschida aiat torradu a sulare chin potessia e chin coro.
Derettu, sa mamma de Juanneddu, comente chi carchi cosa l’aeret puntu su coro, fit torrada a su computer inue fit chattande paraulas a su ‘entu e ch’aiat mortu su traste comente a cando si che morit su fogu chi est pigandesi su logu. Tando fit torrada a s’aposentu de Juanneddu e aiat abratzadu e basadu su pipiu comente no aiat mai fattu. In su propiu mementu su telefono aiat toccadu: fit su babbu chi intendiat su bisonzu de allegare chin su fizu e de li narrere cantu li cheriat bene.
S’incras, Juanneddu, alligru che pasca ch’aiat ghettadu su tziullette a su riu narande:
“Bae tziullette intas a mare
torra gosu a istrinare
a donnia fizu minore
chi bivend’est in dolore ...”.
Dae sa die, in Nuraghe Arvu sa vida at unu saniette prus bonu, sa terra at torradu a dare sos fruttos suos e sos trastes digitales, impare chin atteros benes de sos tempos noales, benin imperados solu su tanti pertzisu ...


Mentzione Ispeciale setzione Contados XXXII Premiu Logudoro 2013



Nessun commento:

Posta un commento