Camineras
sena petorru
de
Giuanne Chessa
NO
EST PETZI …
BENE
MEU CORO MEU…!
Non
resesso a b’atinare!
Faghimmus
pane de trigu cossu…
chin
sos órrios a cúcuru
ammerados
de
trigu sardu!.
Non
pessao de resessire pustis de baranta annos de grallizare s’abboju chi aia in
tzelembros, de tènnere manera de gumprire pessos chi apompiaint inissegus
lassèndemi in intro cozolos bóidos. No est chi sighia achissai cales tratas de
bisos mai gumpridos; nemmancu sighia s’importu de s’imbicare pro faeddare de
ite. Cussu chi poto porrogare, e in sas beras mi pistighinzant, est chi cusso
bisos, cussos pessos, abbarraint sena paràulas; faeddare intre bisos e bisare
sas paràulas chi non naro ca nàrrere non poto chin chie non b’est, no est
manizu meu. Su chi m’arràjulat e m’arràjuliat est su pruite. Lende sos afilos
de cussos filos de vida chi ti che imberghent in ammentos e ti anneant
lassendedi in tretos de istruncadóglios bóidos chi non resessis a giumpare, e
in su giumpare t’abbizas chi non bi at nudda de giumpare; lende custos afilos
de su nudda mi pregonto pruite e, su pruite, non l’agato. Petzi m’abbizo de sos
istruncadóglios chi mi ant istrempadu in sas paulatas ludosas de sa vida, umbe
so rutu ca non las apo chérfidas brincare e umbe so rugadu ifundendemi e
illudriendemi su culu, sa carena fenas a ghizos. Abbojare oje custos ammentos
chi mi si apupant chin sa drínnida de cussu trastigheddu chi tenimmus fitianu
infatu, est intrareapare, inbunzare istrobbos chin isperas solianas, caentu
chin bentu, astrau chin abba tebia. Pònnere a carapare unu petorru rugadu tretu
pro tretu e un’àteru leadu a giumpas; bídere in d-unu sas tratas de suore
gutziadu e pispisadu intundu e in s’àteru petzi s’intrada e sa giòmpida. Una
trapa de iscala umbe unu faghet sa pigata trata pro trata e un’àtera umbe bi
est s’incumintzu e petzi sa giòmpida a s’intauladu e la si faghet a brincu.
In
custu pidinighe b’est su fantizu de su chi non si est fraigadu e de cussu chi
si est fraigadu pessende su fràigu chin sas raighinas ma sena tabbicos e chin
sa bòveta in aeras. Pessare a paràulas pranas impitadas pro faeddare una
faeddada chi de cussas paràulas non tenet nudda; s’immentigare chi non b’at
pranos sena seddas e montijos, s’immentigare chi b’at bados in sos montes chin
giannas chi s’abberint a sos pranos…!
-
Cussa die in bidda fit comente custa de oje in Casteddu, pro nàrrere su ‘eru
prus in sa paule de Molentargius che in Casteddu; die de isetos in s’isetu chi
s’istranzu abbojet a sa prata, ma che donzi muda de tempus, oje so geo
s’istranzu :- umbe ses? In cale istruncadógliu? ahh! In sa carrera de sos
Donoratico! Ah eja aculzu a prata Giovanni! Eja benzo commo-.
Istrofizos
de colares intre camineras umbe non b’at istrucadògliu chi non si torrat a
abbojare chin àteros istruncadòglios chi sighint in chentu camineras; de mente
nostra? De mente issoro? Siat o non siat nos apompiammus chirchende in sa ghiza
su chi su tempus at bortadu. Pesso, in cussu illonghiare su bratzu pro
istrínghere sa manu, chi cussa die in bidda at petzi arressu intre sos
tzelembros una pipia, sa mazinedda chi non fit cussa chi bidia e chi si est
isolta in su beru chi no apo palpadu de una vida chi non potia palpare. Onzune
curret o est a ruepesa e si campianat in andàines umbe non bi at àteru si non
s’umbra de viu chi nos curret a dainnantis, umbra chi a boltas nos lassat cando
s’ispera gumprit s’arcu de mesudie e brincammus dae preda in preda costoende su
colare intre su tretu de unu carrone e s’àteru, intre s’istèrrida de sos
archiles.
-Eh! L’apo nadu -
coment’est !?-
-Eih! Istaus! –
at nadu.
Torro
a cumintzu a s’arrejunu de innantis; abboju in bidda – mudesa pro baranta
annos- abboju in Casteddu: unu truvigheddu de truvedda in su
millienoighentosetantasete-mudesa-pustis de baranta annos un’intonu de
pipiriajolu!.
S’andada
a Cuartu l’ammus colada a trofizos – Inoghe bi sont sos benduleos! In cue non
si bi potet imbucare! Eja semmus giòmpidos!- pessaio chi fenas oje brincaíammus
dae Casteddu a Cuartu sena colare in caminera e in mesus b’esserent istados
custos baranta annos.
Nos
at acolozidu unu setidógliu e sena nos dare tempus de nos torrare a pregontare
“ebbe!” “umbe?” “ello comente?” “cudde! e cusse?” ammus cumintzadu a faeddare
de “Limba” de currecurres “Regione, nosse nosse, mancu nudda!” “donzunu at
garradu che frummiga a su fundagu sou! Mi!! pro baranta annos ! – “e sa Limba
sa Limba?”.
S’arrejunu
s’est fatu calcu e increschiat chin paràulas chi mudaint de intonu. Ambos
sighíammus sas camineras de su monte, de paràulas batidas, paràulas torradas,
de subra e de giosso, de giagas betzas ma abbertas chi inditaint, achissai,
àidos de Monte chi si abberiant a faeddos chi ripicaint
“‘os-sos-is-sas-civràxiu-chivarzu-chiàgliu-andanno-andende-annenne-torranno-torrende-ghirende-zirende
[…]”. Bi cheriat azigu pro atinare a sughi in sa móvida e torrada sa zente de
sos Montes leait e daiat; ma cussas camineras e rugaduras de montijos e giannas
in cristas, travigadas dae camas sighidas e azoviadas dae paràulas non fint in
taschedda de legos chi in tzelembros teniant s’imbunzu, s’imbunzare un’abbunzu
de paràulas sena intonu, sena truvu.
M’abbizo
de su gormone chi geo non laoro in sentidu, ma intendo in su pessu chi apo, e
petzi in cussu so resessidu, pintèndelu chin paràulas chi bóidas intendo ca no
aggualant a su chi abberu dia chèrrere nàrrere – “ammus lassadu su petorru chi
teniammus addainnantis, chi mustrait cale sa chirca e cale cumbenia fit pro sa
Limba sue nos ghindare e apompiare in issegus. Intrare in sa dommo de su furru
pro cummassare pane sena sa Madrighe, pessare de carpire pane sena chi si siat
ufradu intre su furru, est su matessi de pessare de chèrfere iferchire unu
fundu de tiria chin d-una pua de castannàgliu. Custa pua iferchida in su trutzu
de sa Limba chin d-una àtera limba chi non tenet ite bidere at peus
imbrabbugliadu sa Púmula chi diammus chèrfere in buca suzosa e dulche e chi, a
su revessu, est imbischidida che pane abbroadu e bíschidu intre su pannu.
Pruite faeddammus e nos lavammus sa buca chin su connotu e su connotu
mustrammus de non lu chèrrere ischire?!. Bidimmus chi cussu petorru non lu
ammus leadu, l’ammus imperriadu, che l’ammus brincadu a pes cropados; commo
sero paràulas cosidas a pare chi mi ammentant su libbereddu ‘In nome della
Rosa’ (Umberto Eco) umbe Salvadore (Ron Perlman) narat chin mescras de limba -
Penitenziagite! Watch out for the
draco who cometh in futurum to gnaw on your anima! La
morte est supra nobis! You contemplata me apocalypsum, eh? La bas! Nous avons
il diabolo! Ugly come Salvatore, eh? My little brother! Penitenziagite!- e nois
abbunzammus in sa matessi manera - ‘est a nàrrere podent espressare cale si
siat genia de significadu; a sa de arrivada chirchende de mantènnere su prus
possìbile inalteradu su significadu; Sas limbas tenent una potèntzia semàntica;
Su tradutore giughet su testu dae sa limba originale’-.
Su
gormone…! M’abbizo de tènnere gormone chin megus e totu! Ite apo de nàrrere de
sos àteros si geo ne pigada apo leadu e ne giumpadu b’apo?!. Custu fit su
matessi pregontare a mie e totu in cussa die chi , abbandadu, apo sighidu sos
arrejonos in d-unu abboju a Núoro in sa dommo umbe sos pitzinnos diant deper
àere s’impranta de s’ischire. Mi apo torradu cabu cando at faeddadu unu
pitzinnu catalanu de Barcelona chi pessait ch i- custa manera de imprentare
“cussa limba” - fit Limba sarda.
Pustis
de baranta annos… nos abizammus chi custos baranta annos non bi sono! Non nos
semmus connotos ainnantis si non bidos e faeddados a disora a giumpas de
Capidanni che cando giumpende su riu a sas primmas abbas, arrimadu s’istiu,
brincaíamus dae unu lódduru a s’àteru chirchende de non rúere.
Nos
palpammus sas palas nèndenos chi chin sa Limba ammus brincadu dae su palatidu
sena impitare sa trapa de s’iscala; o cheriammus fraigare su palatitu sena
tabicos ne raighina de fundagu. -“ Sas biddas de sos montes sardos sono in cue”
li naro “cussa zente s’est movida, at aporridu e ghiradu a dommo sua Paràulas;
ant truvadu camas, ant sestadu metallas e ischíglias, ant mudadu castanza e
nunzola in trigu e pastinaza, ant tropidu nàrreres intre nàrreres, ant frunidu
sa zente de cogàglios e truvias pro s’addescu; sont su petorru de sa Limba chi
non ammus chèrfidu rugare”.
2017
Nessun commento:
Posta un commento