sabato 27 ottobre 2018

Camineras sena petorru de Giuanne Chessa




Camineras sena petorru
de Giuanne Chessa

NO EST PETZI …
BENE MEU CORO MEU…!
Non resesso a b’atinare!
Faghimmus pane de trigu cossu…
chin sos órrios a cúcuru
ammerados
de trigu sardu!.

Non pessao de resessire pustis de baranta annos de grallizare s’abboju chi aia in tzelembros, de tènnere manera de gumprire pessos chi apompiaint inissegus lassèndemi in intro cozolos bóidos. No est chi sighia achissai cales tratas de bisos mai gumpridos; nemmancu sighia s’importu de s’imbicare pro faeddare de ite. Cussu chi poto porrogare, e in sas beras mi pistighinzant, est chi cusso bisos, cussos pessos, abbarraint sena paràulas; faeddare intre bisos e bisare sas paràulas chi non naro ca nàrrere non poto chin chie non b’est, no est manizu meu. Su chi m’arràjulat e m’arràjuliat est su pruite. Lende sos afilos de cussos filos de vida chi ti che imberghent in ammentos e ti anneant lassendedi in tretos de istruncadóglios bóidos chi non resessis a giumpare, e in su giumpare t’abbizas chi non bi at nudda de giumpare; lende custos afilos de su nudda mi pregonto pruite e, su pruite, non l’agato. Petzi m’abbizo de sos istruncadóglios chi mi ant istrempadu in sas paulatas ludosas de sa vida, umbe so rutu ca non las apo chérfidas brincare e umbe so rugadu ifundendemi e illudriendemi su culu, sa carena fenas a ghizos. Abbojare oje custos ammentos chi mi si apupant chin sa drínnida de cussu trastigheddu chi tenimmus fitianu infatu, est intrareapare, inbunzare istrobbos chin isperas solianas, caentu chin bentu, astrau chin abba tebia. Pònnere a carapare unu petorru rugadu tretu pro tretu e un’àteru leadu a giumpas; bídere in d-unu sas tratas de suore gutziadu e pispisadu intundu e in s’àteru petzi s’intrada e sa giòmpida. Una trapa de iscala umbe unu faghet sa pigata trata pro trata e un’àtera umbe bi est s’incumintzu e petzi sa giòmpida a s’intauladu e la si faghet a brincu.
In custu pidinighe b’est su fantizu de su chi non si est fraigadu e de cussu chi si est fraigadu pessende su fràigu chin sas raighinas ma sena tabbicos e chin sa bòveta in aeras. Pessare a paràulas pranas impitadas pro faeddare una faeddada chi de cussas paràulas non tenet nudda; s’immentigare chi non b’at pranos sena seddas e montijos, s’immentigare chi b’at bados in sos montes chin giannas chi s’abberint a sos pranos…!
- Cussa die in bidda fit comente custa de oje in Casteddu, pro nàrrere su ‘eru prus in sa paule de Molentargius che in Casteddu; die de isetos in s’isetu chi s’istranzu abbojet a sa prata, ma che donzi muda de tempus, oje so geo s’istranzu :- umbe ses? In cale istruncadógliu? ahh! In sa carrera de sos Donoratico! Ah eja aculzu a prata Giovanni! Eja benzo commo-.
Istrofizos de colares intre camineras umbe non b’at istrucadògliu chi non si torrat a abbojare chin àteros istruncadòglios chi sighint in chentu camineras; de mente nostra? De mente issoro? Siat o non siat nos apompiammus chirchende in sa ghiza su chi su tempus at bortadu. Pesso, in cussu illonghiare su bratzu pro istrínghere sa manu, chi cussa die in bidda at petzi arressu intre sos tzelembros una pipia, sa mazinedda chi non fit cussa chi bidia e chi si est isolta in su beru chi no apo palpadu de una vida chi non potia palpare. Onzune curret o est a ruepesa e si campianat in andàines umbe non bi at àteru si non s’umbra de viu chi nos curret a dainnantis, umbra chi a boltas nos lassat cando s’ispera gumprit s’arcu de mesudie e brincammus dae preda in preda costoende su colare intre su tretu de unu carrone e s’àteru, intre s’istèrrida de sos archiles.
-Eh! L’apo nadu - coment’est !?-
-Eih! Istaus! – at nadu.
Torro a cumintzu a s’arrejunu de innantis; abboju in bidda – mudesa pro baranta annos- abboju in Casteddu: unu truvigheddu de truvedda in su millienoighentosetantasete-mudesa-pustis de baranta annos un’intonu de pipiriajolu!.
S’andada a Cuartu l’ammus colada a trofizos – Inoghe bi sont sos benduleos! In cue non si bi potet imbucare! Eja semmus giòmpidos!- pessaio chi fenas oje brincaíammus dae Casteddu a Cuartu sena colare in caminera e in mesus b’esserent istados custos baranta annos.
Nos at acolozidu unu setidógliu e sena nos dare tempus de nos torrare a pregontare “ebbe!” “umbe?” “ello comente?” “cudde! e cusse?” ammus cumintzadu a faeddare de “Limba” de currecurres “Regione, nosse nosse, mancu nudda!” “donzunu at garradu che frummiga a su fundagu sou! Mi!! pro baranta annos ! – “e sa Limba sa Limba?”.
S’arrejunu s’est fatu calcu e increschiat chin paràulas chi mudaint de intonu. Ambos sighíammus sas camineras de su monte, de paràulas batidas, paràulas torradas, de subra e de giosso, de giagas betzas ma abbertas chi inditaint, achissai, àidos de Monte chi si abberiant a faeddos chi ripicaint “‘os-sos-is-sas-civràxiu-chivarzu-chiàgliu-andanno-andende-annenne-torranno-torrende-ghirende-zirende […]”. Bi cheriat azigu pro atinare a sughi in sa móvida e torrada sa zente de sos Montes leait e daiat; ma cussas camineras e rugaduras de montijos e giannas in cristas, travigadas dae camas sighidas e azoviadas dae paràulas non fint in taschedda de legos chi in tzelembros teniant s’imbunzu, s’imbunzare un’abbunzu de paràulas sena intonu, sena truvu.
M’abbizo de su gormone chi geo non laoro in sentidu, ma intendo in su pessu chi apo, e petzi in cussu so resessidu, pintèndelu chin paràulas chi bóidas intendo ca no aggualant a su chi abberu dia chèrrere nàrrere – “ammus lassadu su petorru chi teniammus addainnantis, chi mustrait cale sa chirca e cale cumbenia fit pro sa Limba sue nos ghindare e apompiare in issegus. Intrare in sa dommo de su furru pro cummassare pane sena sa Madrighe, pessare de carpire pane sena chi si siat ufradu intre su furru, est su matessi de pessare de chèrfere iferchire unu fundu de tiria chin d-una pua de castannàgliu. Custa pua iferchida in su trutzu de sa Limba chin d-una àtera limba chi non tenet ite bidere at peus imbrabbugliadu sa Púmula chi diammus chèrfere in buca suzosa e dulche e chi, a su revessu, est imbischidida che pane abbroadu e bíschidu intre su pannu. Pruite faeddammus e nos lavammus sa buca chin su connotu e su connotu mustrammus de non lu chèrrere ischire?!. Bidimmus chi cussu petorru non lu ammus leadu, l’ammus imperriadu, che l’ammus brincadu a pes cropados; commo sero paràulas cosidas a pare chi mi ammentant su libbereddu ‘In nome della Rosa’ (Umberto Eco) umbe Salvadore (Ron Perlman) narat chin mescras de limba - Penitenziagite! Watch out for the draco who cometh in futurum to gnaw on your anima! La morte est supra nobis! You contemplata me apocalypsum, eh? La bas! Nous avons il diabolo! Ugly come Salvatore, eh? My little brother! Penitenziagite!- e nois abbunzammus in sa matessi manera - ‘est a nàrrere podent espressare cale si siat genia de significadu; a sa de arrivada chirchende de mantènnere su prus possìbile inalteradu su significadu; Sas limbas tenent una potèntzia semàntica; Su tradutore giughet su testu dae sa limba originale’-.
Su gormone…! M’abbizo de tènnere gormone chin megus e totu! Ite apo de nàrrere de sos àteros si geo ne pigada apo leadu e ne giumpadu b’apo?!. Custu fit su matessi pregontare a mie e totu in cussa die chi , abbandadu, apo sighidu sos arrejonos in d-unu abboju a Núoro in sa dommo umbe sos pitzinnos diant deper àere s’impranta de s’ischire. Mi apo torradu cabu cando at faeddadu unu pitzinnu catalanu de Barcelona chi pessait ch i- custa manera de imprentare “cussa limba” - fit Limba sarda.
Pustis de baranta annos… nos abizammus chi custos baranta annos non bi sono! Non nos semmus connotos ainnantis si non bidos e faeddados a disora a giumpas de Capidanni che cando giumpende su riu a sas primmas abbas, arrimadu s’istiu, brincaíamus dae unu lódduru a s’àteru chirchende de non rúere.
Nos palpammus sas palas nèndenos chi chin sa Limba ammus brincadu dae su palatidu sena impitare sa trapa de s’iscala; o cheriammus fraigare su palatitu sena tabicos ne raighina de fundagu. -“ Sas biddas de sos montes sardos sono in cue” li naro “cussa zente s’est movida, at aporridu e ghiradu a dommo sua Paràulas; ant truvadu camas, ant sestadu metallas e ischíglias, ant mudadu castanza e nunzola in trigu e pastinaza, ant tropidu nàrreres intre nàrreres, ant frunidu sa zente de cogàglios e truvias pro s’addescu; sont su petorru de sa Limba chi non ammus chèrfidu rugare”.

2017




Nessun commento:

Posta un commento